Bosna i Hercegovina, entiteti i Brčko distrikt za pet godina su platili oko 35 miliona KM penala na nepovučene iznose kredita koje smo dobili, a od toga oko 17,1 miliona KM penala smo platili samo za dvije godine.
Ministarstvo finansija i trezora Bosne i Hercegovine dostavilo je u Parlamentarnu skupštinu Bosne i Hercegovine tabelu i odgovor na zastupničko pitanje koje institucije, za koje projekte i u kojem iznosu nisu angažirale novac pa je u posljednjih pet godina izgubljeno 35 miliona KM.
Prema pregledu plaćenih penala po projektima i institucijama, među najvećim iznosima su oni koji se odnose na projekte gradnje na Koridoru Vc (oko 9,1 milion KM) gdje su Autoceste FBiH navedene kao jedinica za provedbnu projekta, oko 6,7 miliona KM za projekat izgradnje obilaznice Doboj na autoputu na Koridoru Vc čiji su implementatori Autceste FBiH i Autoputevi RS-a, zatim oko 960.000 KM na projekte izgradnje vjetroelektrane Podveležje (Elektroprivreda BiH), a u dva navrata plaćeno je ukupno blizu dva miliona KM penala i za nepovučena sredstva po aranžmanu sa Međunarodnim monetarnim fondom.
Za veći broj projekata penali su plaćani u nekoliko navrata, a neki čak nisu ni realizirani.
Među njima su i projekat gasifikacije Srednjobosanskog kantona koji provodi BH Gas (oko 31.700 KM penala), zatim oko 205.000 KM za obilaznicu Brčko distrikt (JP Putevi Brčko), oko 166.700 KM za projekat gradskih saobraćajnica Sarajevo (Ministarstvo saobraćaja KS i Direkcija za puteve KS), 5.443 KM za projekat vodosnabdijevanja Čapljina (JP Komunalo Čapljina), oko 117.000 KM penala za projekat sanacije Hidroelektrane Trebinje (Elektroprivreda RS) koji nije realiziran.
Penali su plaćani više od jednom i za projekat hidroelektrane Janjići (oko 500.000 KM) za koji je naznačeno da nije realiziran, oko 1,1 miliona KM penala za modernizaciju putnog sektora u FBiH (Ceste FBiH), oko 730.000 KM za projekat podrške zapošljavanju (enitetska ministarstva rada), oko 362.000 KM penala za projekat rekonstrukcije željeznica RS-a (Željeznice RS), oko 131.000 KM za projekat vodovod Visoko (JKP Visoko), oko 670.000 KM KM za regionalni vodovod Plava voda koji provodi istoimeno javno preduzeće iz Travnika, oko 550.000 KM za projekat Luka Brčko.
U više navrata plaćeni su penali i za nepovučena sredstva za dodatno finansiranje za projekat energetske efikasnosti (više od 370.000 KM), za kreditnu liniju za Agenciju za osiguranje depozita (oko 580.000 KM), za projekat oporavka i podrške preduzećima čiji su implementatori bila Razvojna banka FBiH i Investiciono-razvojna banka RS-a (oko 350.000 KM). Imali smo i više od 600.000 KM penala za projekat jačanja bankarskog sektora (entiteska ministarstva finansija).
Ko je krivac
Uz napomenu da naknadu plaća zajmoprimac, iz Ministarstva finansija i trezora BiH su ponudili dva osnovna razloga zbog kojih plaćamo penale.
Sudeći po odgovoru, za ovaj trošak najprije možemo zahvaliti razvlačenju postupka ratifikacije ugovora za koji su zaduženi državni Parlament, Vijeće ministara Bosne i Hercegovine i Predsjedništvo Bosne i Hercegovine, a potom i entitetske vlasti.
– Prvi razlog je produženo vrijeme administriranja u procesu sticanja efektivnosti finansijskog ugovora. Dijelom je takvo administriranje u vezi s produženim procesom ratifikacije na nivou BiH koji značajno prekoračuje vremenski propisani prag od 41 dan i obračunski prag od 60 dana. Dodatni segment razloga produženog administriranja u vezi je sa stjecanjem drugih uvjeta efektivnosti koji se odnose na entitetske nadležnosti i nadležnosti krajnjeg korisnika. Druga grupa razloga je u vezi s nadležnostima jedinica za provedbu i produženo vrijeme izvršavanja ugovora koje je omogućeno od vlasnika projekta – odgovor je Ministarstva finansija i trezora BiH.
Jedinice za provedbu projekata, kako je vidljivo, mahom su javna preduzeća.
Ranije su, naprimjer, iz Autocesta FBiH između ostalog ukazali da je standardni uvjet za stupanje na snagu međunarodnih ugovora o kreditu završen postupak ratifikacije kao dokaz da je ugovor prihvaćen od države koja garantira otplatu kredita. Ukazali su i da postupak ratifikacije dugo traje radi uključenosti više državnih institucija uključujući i Predsjedništvo BiH i Parlamentarnu skupštinu BiH te nadležna ministarstva, te je za ratifikaciju prosječno potrebno između sedam do deset mjeseci.
Međunarodni kreditori čija sredstva nismo u potpunosti povlačili pa smo za to plaćali naknadu su Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD), Međunarodna banka za obnovu i razvoj (IBRD), Međunarodni monetarni fond (MMF), Njemačka razvojna banka (KfW), te kreditori WB IBRD, odnosno Svjestka banka i IBRD.
